Hoe herken je verstopte anaalklieren bij je hond? – Symptomen, oorzaken en oplossingen

Verstopte anaalklieren zijn een vervelend en vaak pijnlijk probleem voor je hond. Misschien heb je je hond zien ‘sleetje rijden’ over de vloer of veelvuldig rond de anus zien likken – dit zijn bekende tekenen dat er iets mis kan zijn. Zonder tijdige herkenning kunnen deze klachten snel verergeren en zelfs tot infecties leiden.

In deze gids leer je hoe je verstopte anaalklieren bij je hond vroeg signaleert, wat de achterliggende oorzaken zijn en welke effectieve behandelingen en preventieve tips je kunt toepassen. Zo help je je trouwe maatje om ongemak te voorkomen en sneller te herstellen.

We doorlopen de essentie van anaalklierproblemen: van wat anaalklieren precies zijn en hoe ze werken, via herkenbare symptomen en oorzaken, tot de juiste diagnose, behandelingsopties en zorg na herstel. De adviezen komen rechtstreeks van dierenartsen en voedingsdeskundigen, zodat je overzicht hebt van wat je zelf kunt doen en wanneer professionele hulp nodig is.

Anatomie en locatie

Twee kleine zakjes – de anaalklieren – liggen links en rechts naast de anus van je hond. Ze zitten net onder de huid, aan weerszijden van de anale opening. Elke klier is omgeven door een dun spierlaagje (sphincter) dat helpt bij het uitpersen van de inhoud.

Fysiologische rol

Anaalklieren scheiden een sterk geurend vocht af dat twee functies dient. Ten eerste voor territorium- en sociale signalering: honden laten met de geur weten wie ze zijn. Ten tweede voor excretie van stofwisselingsafval; de klieren helpen bij het afvoeren van reststoffen uit het lichaam.

Normale lediging

Onder normale omstandigheden persen de spieren rondom de klieren het vocht uit tijdens defecatie, waarbij de druk van de ontlasting de klieren open dwingt. Daarnaast kan lediging optreden bij stressreacties; bij angst of opwinding worden de klieren ook geleegd.

Veelvoorkomende signalen

Honden met verstopte anaalklieren vertonen vaak gedrag als ‘sleetje rijden’ over de vloer, wat een poging is om irritatie te verlichten. Ook likken of bijten rondom de anus komt veel voor, omdat ze proberen jeuk of pijn te verzachten. Soms is er een zichtbare zwelling of voelbare klompjes vlak bij de anus te ontdekken. Daarnaast kan er een onaangename, scherpe geur zijn of zelfs purulente afscheiding bij ontsteking. Blijft dit onopgemerkt, dan ontwikkelt 75 % van de honden na een week zwelling met pus.

Subtielere veranderingen

Er kunnen subtielere veranderingen optreden zoals afwijkingen in zithouding of lopen, waarbij de hond wijkt om druk te vermijden. Ook afwijkend toiletgedrag komt voor, bijvoorbeeld houterige ontlasting of terughoudendheid om naar buiten te gaan. Kleinere ongemaksignalen zijn spinnen, hijgen of prikkelbaarheid bij aanraking.

Ontlastingsconsistentie

Te zachte ontlasting zorgt voor onvoldoende druk om de anaalklieren goed te ledigen, terwijl te harde ontlasting kan leiden tot een overgespannen sfincter die de klieren afsluit. Studies tonen aan dat een vezelrijk dieet met minstens 5% ruwe celstof het risico op verstopping met 40% verlaagt.

Dieet en spijsvertering

Vezelrijke diëten bevorderen het volume en de doorgang van de ontlasting. Daarnaast beïnvloeden verschillende soorten voer – zoals een ruw dieet, commercieel voer of hypoallergeen voer – de stoelgang en klierlediging op hun eigen manier.

Genetische aanleg en rassenverschillen

Bepaalde rassen zoals de Cavalier King Charles Spaniel en Beagle lopen een dubbel zo hoog risico op anaalklierproblemen. Anatomische variaties, zoals kleinere kanalen of zwakkere sphincters, verhogen ook de kans op verstopping.

Allergieën en chronische diarree

Voedselallergieën en inflammatoire darmziekten (IBD) leiden vaak tot herhaalde diarree. Herhaald verlies van de darmwandbekleding verstoort de klierfunctie en verhoogt de incidentie van anaalklierproblemen met ongeveer 30%.

Palpatie en klinisch onderzoek

De dierenarts onderzoekt de anaalklieren door met steriele handschoenen te voelen of er volheid of harde massa’s aanwezig zijn. Daarnaast wordt gekeken of er roodheid, warmte of pijn bij palpatie optreedt.

Geavanceerde diagnostische technieken

Ultrasonografie kan worden ingezet om abcessen of obstructies in de afvoergang op te sporen. Cytologisch onderzoek helpt om onderscheid te maken met tumoren of andere perianale aandoeningen.

Risico’s en overwegingen bij thuisexpressie

Thuis expressie kan directe verlichting geven en kosten besparen, maar onvolledige lediging en infectiegevaar door onhygiënisch werken zijn nadelen. Professionele hulp is aan te raden als de hond heftig reageert, bloed of pus aanwezig is, of als er terugkerende problemen zijn.

Handmatige lediging

Een getrainde professional draagt handschoenen en glijmiddel en drukt de klier voorzichtig uit tussen duim en wijsvinger. Het vocht wordt opgevangen en de huid wordt gereinigd. Ondeskundige expressie kan weefselschade en ontsteking veroorzaken.

Invasieve behandelingen bij infecties

Bij infecties wordt soms gespoeld onder sedatie met antiseptische oplossingen. Daarnaast kunnen antibiotica zoals clindamycine in een dosering van 11 mg per kilogram en pijnstilling worden ingezet. Abcesdrainage en nazorg zijn nodig bij purulente ophoping.

Chirurgie als laatste redmiddel

Chirurgie komt in beeld bij recidiverende infecties of abcessen, waarbij één of beide anaalklieren worden verwijderd. Een mogelijke complicatie is fecale incontinentie, die in circa 5% van de gevallen voorkomt.

Opkomende niet-chirurgische therapieën

Gerichte probiotica worden onderzocht voor het anaalkliermicrobioom. Natuurlijke supplementen zoals vezelsuppletie en plantextracten zoals hamamelis en aloë vera kunnen lokale ontsteking met ongeveer 25% verminderen.

Voedingsstrategie

Het voeren van vezelrijke diëten met minstens 5% ruwe celstof stimuleert een regelmatige lediging van de anaalklieren. Het is aan te raden commerciële en hypoallergene voeders te combineren met verse vezels zoals pompoen en volkorenproducten. De hoeveelheid brokjes moet worden aangepast aan het activiteitsniveau en gewicht van de hond.

Supplementenondersteuning

Algemene pre- en probiotica ondersteunen de darmbalans. Klinische gegevens laten zien dat producten zoals Glandex terugkerende verstoppingen kunnen verminderen. Alternatieven met vezels en plantgebaseerde ingrediënten zijn ook het overwegen waard.

Stressmanagement

Stresshormonen kunnen de klierlediging activeren. Het is belangrijk om rustige uitlaatmomenten te creëren, vaste routines te onderhouden en comfortabele ligplekken te bieden. Plotselinge prikkels moeten worden vermeden bij gevoelige honden.

Beweging en darmtransit

Dagelijkse wandelingen en speelsessies stimuleren de darmmotiliteit. Minimaal 20 tot 30 minuten lichaamsbeweging per dag helpt obstipatie voorkomen en draagt bij aan natuurlijke lediging van de anaalklieren.

Post-behandelingszorg

Na behandeling of chirurgie is het verstandig het dieet aan te passen naar vezelrijke voeding. De anale regio moet dagelijks worden gereinigd met lauw water en milde zeep. Het is belangrijk lokale irritatie te vermijden en de huid droog te houden.

Voortdurende controle door eigenaar

Eigenaars dienen alert te zijn op terugkerend ‘sleetje rijden’, likgedrag of zwelling. Ook veranderingen in stoelgangconsistentie en gedragsveranderingen bij het verwijderen van ontlasting moeten worden geobserveerd. Het bijhouden van een kort dagboek met symptomen en voeding kan helpen.

Verwijzing naar onderliggende gezondheidsproblemen

Chronische anaalklierklachten kunnen wijzen op voedselallergieën, inflammatoire darmziekten of metabole stoornissen. Bij terugkerende problemen is het belangrijk een dierenarts te raadplegen voor uitgebreid onderzoek. Vroegtijdige opsporing verbetert de prognose en vermindert de noodzaak van ingrijpende behandelingen.

We hebben gezien dat anaalklieren kleine, maar belangrijke zakjes zijn naast de anus van je hond, die geurafscheiding reguleren en afvalstoffen helpen afvoeren. Wanneer deze klieren verstopt raken, uiten honden dat vaak door ‘sleetje rijden’, veel likken rond de anus, zwelling of onaangename geuren. Verstopping ontstaat door factoren zoals een verkeerde ontlastingsconsistentie, genetische aanleg, dieetinvloeden en onderliggende gezondheidsproblemen zoals allergieën of chronische diarree.

Een juiste diagnose begint bij de dierenarts, die met onderzoek en eventueel beeldvorming vaststelt hoe ernstig het probleem is. Behandelopties variëren van handmatige lediging tot antibiotica en soms chirurgie, maar nieuwe therapieën met probiotica en natuurlijke supplementen bieden hoop. Voorkomen is beter dan genezen: een vezelrijk dieet, stressvrije omgeving en voldoende beweging stimuleren een regelmatige lediging van de anaalklieren.

Zorg na behandeling bestaat uit goede hygiëne, monitoring van symptomen en het zorgvuldig aanpassen van voeding en leefstijl. Houd alertheid bij terugkerende klachten; die kunnen wijzen op diepere problemen die om veterinair advies vragen.

Kort samengevat: tijdige herkenning, aandacht voor voeding en zorgvuldige preventieve routines vormen de basis om je hond comfortabel en gezond te houden. Bij twijfel of aanhoudende klachten is het altijd verstandig om professioneel advies in te winnen. Zo help je je viervoeter niet alleen pijn te vermijden, maar ook een vitaal en gelukkig leven te leiden dankzij optimale anaalkliergezondheid.