Hoe je jeuk en pijn bij je hond herkent en behandelt

Veel hondeneigenaren merken vooral als hun viervoeter veel krabt of ineens mank loopt, maar beseffen vaak niet wat daaronder schuilgaat. Jeuk en pijn zijn namelijk twee van de meest voorkomende gezondheidsproblemen bij honden in Nederland. Vroegtijdig herkennen van deze klachten is belangrijk: onbehandelde jeuk kan leiden tot ontstekingen en infecties, terwijl pijn zorgt voor ongemak en een lagere levenskwaliteit van je hond.

In dit artikel helpen we je het verschil tussen jeuk en pijn bij honden te begrijpen. Je leert welke gedrags- en fysieke signalen je kunt herkennen en hoe je met handige diagnosetools – zoals een gevalideerde pijnschaal – zelf beter inzicht krijgt in wat je hond ervaart. Bovendien geven we praktische tips om jeuk en pijn aan te pakken en te voorkomen, zodat jouw hond zo snel mogelijk weer comfortabel en blij is.

Met kennis uit recente onderzoeken en deskundige inzichten begeleiden we je stap voor stap, zodat je zelfverzekerd kunt handelen en je trouwe maatje de juiste zorg krijgt.

Jeuk is een onaangename prikkel in de huid die instinctief leidt tot krab-, bijt- of wrijfgedrag. Bij 15–20 % van de Nederlandse honden is jeuk een terugkerend probleem (DierenDokters, 2022). Onder de microscoop speelt zich een samenspel af tussen immuuncellen, zenuwuiteinden en barrièrefuncties van de huid, waarbij allergenen, parasieten of hormonale onbalans een overreactie veroorzaken.

De belangrijkste oorzaken van jeuk zijn onder andere vlooienallergie, waarbij vaak zichtbare vlooien-droles aanwezig zijn en intens krabben rond de staartbasis en liezen voorkomt. Ook atopische dermatitis speelt een rol; dit is een erfelijke aanleg en reactie op pollen, stof en huidschilfers, waarbij rode en vochtige plekken op de buik en poten ontstaan. Voedsel- en contactallergie kunnen jeukende huiduitslag veroorzaken na contact met eiwitten in voeding of materialen. Mijtinfecties zoals oormijt, die gepaard gaan met schudden en blauwe trommelvliezen, en sarcoptes, die hotspots op oren en ellebogen veroorzaken, zijn ook mogelijke oorzaken. Daarnaast kunnen secundaire infecties zoals pyoderma en Malassezia-overgroei ontstaan door een beschadigde huidbarrière. Hormonale stoornissen en tumoren, zoals schildklierdisfunctie, Cushing en mastceltumoren, geven eveneens prikkels in de huid.

Pijn is een onaangename sensorische en emotionele ervaring die optreedt bij weefselbeschadiging. Bij oudere honden van meer dan zeven jaar komt chronische pijn vaak voor, bijvoorbeeld door artrose. Acute pijn daarentegen ontstaat plotseling na trauma of ingreep en is duidelijk gelokaliseerd.

Honden verbergen van nature hun pijn omdat ze als prooidieren kwetsbaarheid maskeren om niet extra risico te lopen. Eigenaren zien daardoor vaak alleen subtiele signalen zoals verminderde activiteit, stijf lopen of terugtrekgedrag.

Gedrags- en fysieke signalen van jeuk zijn onder andere gericht krabben en schuren tegen meubels of vloeren, het zogenaamde “scooting” over de grond bij irritatie rond de anaalklieren, roodheid, korstvorming en vochtende plekken op voorkeursplaatsen zoals de flank, buik en kop. De oorschelpen kunnen korstjes, schilfers vertonen en er bestaat een risico op othematoom door schudden.

Gedrags- en fysieke signalen van pijn omvatten een beschermende houding waarbij de hond poten omhoog houdt en de rug bol maakt, een ongelijkmatige gang of manken vooral na rust, een verhoogde hartslag en versnelde ademhaling bij lichte inspanning, en overmatig likken van gewrichten of pijnlijke regio’s.

Er is een overlap in symptomen zoals verminderde energie, prikkelbaarheid en slechtere slaapkwaliteit. Het verschil is dat jeuk leidt tot huidlaesies en krabpatronen, terwijl pijn zich uit in stijfheid, veranderde mobiliteit en beschermend gedrag.

Observatie door de eigenaar is essentieel. Het bijhouden van een symptomendagboek met frequentie, duur en intensiteit van krabben, schuren of manken helpt om afwijkingen snel op te merken. Baselinetracking van dagelijkse activiteit, eetlust en slaap is hierbij nuttig.

Gevalideerde meetschalen zoals de Canine Acute Pain Scale bieden thuis houvast. Deze schaal loopt van score 0–1, wat normaal gedrag betekent, via score 2–3 die milde pijn aangeeft met af en toe manken, tot score 4–5 die matige pijn en duidelijke gedragsveranderingen aanduidt. Regelmatige meting helpt om de pijntrend te volgen en het effect van behandelingen te beoordelen.

Multimodale diagnostiek omvat het combineren van huidschrapen, allergietesten en bloedonderzoek bij jeuk met orthopedisch onderzoek, röntgenfoto’s of echografie bij pijn. Indien nodig wordt een dermatoloog, orthopedisch specialist of neuroloog ingeschakeld.

Veterinaire behandelingen en medicatie omvatten het gebruik van medicinale shampoos met chlorhexidine of tar, topische crèmes en sprays tegen Malassezia, het toepassen van antihistaminica bij milde allergie, en corticosteroïden of lokalisatie-injecties zoals Cytopoint® bij ernstige atopie.

Omgevings- en dieetinterventies zijn onder meer het wekelijks wassen van de vacht en slaapplaats met milde, pH-neutrale middelen, het gebruik van een eliminatiedieet of hypoallergeen voer om voedingsallergieën uit te sluiten, en strikte vlooienpreventie door maandelijkse spot-on of tabletten, evenals het controleren van de huis-omgeving op larven.

Farmacologische opties bestaan uit veterinaire NSAID’s zoals meloxicam en carprofen, waarbij de dosering wordt aangepast op het gewicht van de hond. Humane pijnstillers worden vermeden vanwege het risico op nier- en maagproblemen. Langdurig management houdt in dat deze middelen wekelijks worden toegediend met evaluatie na 4 tot 6 weken.

Niet-farmacologische therapieën omvatten fysiotherapie met gecontroleerde oefeningen en hydrotherapie, het soepel houden van spieren door dagelijkse korte wandelingen en rekoefeningen, en crisismanagement thuis met ijscompressen bij acute zwelling en een zachte ondergrond.

Proactieve gezondheidszorg bestaat uit halfjaarlijkse dierenartscontroles met huid- en gewrichtsexamen, voeding die verrijkt is met omega-3-vetzuren voor huid en gewrichten, en het geven van gewrichtssupplementen zoals glucosamine en chondroïtine bij risicorassen.

Gedragsmonitoring en rapportage zijn belangrijk door het bijhouden van een symptomendagboek inclusief foto’s van huidlaesies of houdingen, en extra aandacht te schenken aan rassen met een predispositie, zoals bulldogs en terriers voor jeuk en herders en retrievers voor artrose.

Alarmsignalen voor spoed zijn ernstige zwellingen of open wonden, plotselinge, hevige mankheid of kreupelheid, en apathie gecombineerd met braken of koorts.

Doorverwijzing naar een specialist is nodig bij klachten die na 2 tot 3 weken behandeling niet verbeteren, terugkerende jeuk ondanks dieet en medicatie, en chronische pijnklachten die mobiliteit en kwaliteit van leven belemmeren.

Jeuk en pijn zijn twee veelvoorkomende, maar verschillende klachten bij honden die je levenskwaliteit flink kunnen beïnvloeden. Jeuk herken je vooral aan gericht krabben, schuren en huidlaesies zoals roodheid en korstjes, terwijl pijn zich vaker uit in beschermend gedrag, manken en subtiele gedragsveranderingen. Vroege herkenning is cruciaal, omdat onbehandelde jeuk kan leiden tot ontstekingen en chronische pijn de mobiliteit en het welzijn ondermijnt.

Als eigenaar speel je een belangrijke rol in het signaleren van deze klachten. Het bijhouden van een symptomendagboek en het gebruik van gevalideerde meetschalen, zoals de Canine Acute Pain Scale, helpen je om veranderingen in het gedrag en de symptomen van je hond inzichtelijk te maken. Daarmee kun je beter inschatten wanneer professionele hulp nodig is en de voortgang van behandelingen volgen.

Behandelopties voor jeuk en pijn variëren van medicinale shampoos, antihistaminica en corticosteroïden tot pijnstillers, fysiotherapie en voedingaanpassingen. Preventie door regelmatige controle bij de dierenarts, goede vlooienbestrijding, aangepaste voeding en gedragmonitoring maakt het verschil om klachten te voorkomen of tijdig aan te pakken.

Blijf daarom alert op signalen van jeuk en pijn, plan regelmatige gezondheidscontroles en overleg tijdig met de dierenarts. Zo zorg je er samen voor dat je hond comfortabel blijft, beter herstelt en een zo goed mogelijke levenskwaliteit behoudt.