Wat is het verschil tussen atopie en allergie bij honden? Een complete uitleg

Wist je dat zo’n 10 tot 15 procent van alle honden in Nederland en België worstelt met chronische jeuk? Bij ongeveer 8 tot 10 procent van deze honden is atopische dermatitis de boosdoener, een erfelijke aandoening die de huid langdurig irriteert. Huidproblemen vormen daarmee een van de meest voorkomende redenen voor een bezoek aan de dierenarts, en vaak is het lastig om atopie te onderscheiden van andere allergieën.

In dit artikel leggen we duidelijk uit wat het verschil is tussen atopie en allergie bij honden. We behandelen niet alleen de definitie en oorzaken, maar geven ook praktische tips voor herkenning, diagnose en behandeling. Zo krijg jij als hondenbezitter of professional inzicht in hoe je deze veelvoorkomende problemen aanpakt in de Nederlandse en Belgische situatie.

We gaan onder meer in op erfelijke aanleg, triggers uit de omgeving, typische symptomen en welke stappen je kunt nemen om jouw hond zo goed mogelijk te helpen. Ook bespreken we leefomgeving, verzorging, levenskwaliteit en wat de toekomst brengt op het gebied van onderzoek en behandeling. Zo heb je alles wat je nodig hebt om atopie en allergie bij jouw trouwe viervoeter beter te begrijpen en te beheren.

Wat is atopie?

Atopie is een erfelijke aanleg voor chronische allergische huidontsteking, ook wel atopische dermatitis genoemd. Bij atopie ontbreekt of verzwakt de huidbarrière, waardoor allergenen en microben de huid binnenkomen en een ontstekingsreactie uitlokken. De aandoening is niet te genezen, maar met een gerichte aanpak van huidverzorging, omgevingsmanagement en therapie valt het beloop te beheersen.

Wat verstaan we onder ‘allergie’?

Allergie is een overkoepelend begrip voor abnormale immuunreacties op externe prikkels. Voorbeelden hiervan zijn voedselallergenen zoals vlees, zuivel en granen, vlooienallergie veroorzaakt door salivaire eiwitten, en omgevingsallergenen zoals pollen, schimmels en huisschilfers. Elke vorm van allergie kan acute jeuk en ontsteking veroorzaken, maar ze verschillen in uitlokkende factoren en verloop.

Belangrijkste verschillen

Atopie is altijd genetisch bepaald, terwijl andere allergieën levenslange of verworven gevoeligheden kunnen zijn. Bij atopie is de barrièrefundering van meet af aan verstoord, terwijl bij voedsel- of vlooienallergie irritatie ontstaat na contact of inname. Het beloop en beheer verschillen ook: atopie vereist levenslang onderhoud, terwijl andere allergieën soms reageren op kortdurende interventies zoals een dieetcut-off of vlooienpreventie.

Genetische aanleg en raspredispositie

Bepaalde rassen lopen een hoger risico op atopie. Het is essentieel dat bij fokbeleid atopische dieren niet worden gebruikt. Voorbeelden van rassen met een verhoogd risico zijn de Duitse Herder, Labrador Retriever, Golden Retriever, Boxer, Shar-Pei, Shih Tzu, Terriërs, Chihuahua en Beauceron. Verantwoord fokken helpt de prevalentie in toekomstige generaties te beperken.

Omgevings- en externe triggers

Allergenen en niet-allergene prikkels spelen een rol bij atopie en andere allergieën. Allergene triggers zijn onder andere huismijten, pollen van gras en bomen, schimmels en menselijk huidschilfers. Niet-allergene triggers omvatten temperatuur­schommelingen, hormonale veranderingen, stress, dieetwisselingen en parasieten zoals vlooien en teken.

Typische atopiesymptomen

Bij atopie is er intense jeuk rondom de snuit, oren, oksels, lies en tussen de tenen. Secundaire laesies zoals roodheid, schilfers en haarverlies komen vaak voor. Daarnaast kan de huid verdikken, wat leidt tot het uiterlijk van ‘olifantenhuid’, en kunnen verhoorning, pustels en korsten ontstaan.

Overlap met andere allergieën

Recurrente oorinfecties komen zowel voor bij atopie als bij voedsel- of vlooienallergie. Bij pollenallergie, ook wel ‘canine hooikoorts’ genoemd, kunnen niesbuien, tranende ogen en een loopneus optreden. Conjunctivitis kan daarnaast als bijkomende klacht voorkomen.

Eliminatiediagnose

Het is belangrijk eerst vlooienallergie uit te sluiten door een strikte vlooienpreventie van minimaal zes weken. Als de jeuk blijft bestaan, volgt verder onderzoek.

Allergietesten

Bloedonderzoek kan worden ingezet om IgE-antistoffen tegen specifieke allergenen vast te stellen. Daarnaast kunnen intradermale huidtests worden uitgevoerd waarbij directe blootstelling aan allergenen en evaluatie van huidreacties plaatsvinden.

Belang van veterinair partnerschap

Een multidisciplinaire aanpak waarbij de huisdierenarts en veterinaire dermatoloog samenwerken, zorgt voor een volledig behandelplan en continue evaluatie.

Desensibilisatietherapie (allergie-immunotherapie)

Via injecties of sublinguale druppels wordt de gevoeligheid voor huismijt en pollen geleidelijk verlaagd. Het effect wordt meestal verwacht na 6 tot 12 maanden bij langdurige toediening.

Medicamenteuze controle

Corticosteroïden in de vorm van sprays of tabletten worden gebruikt voor snelle remming van jeuk en ontsteking. Antibiotica en antimyotica worden ingezet ter bestrijding van secundaire infecties.

Huidverzorging en onderhoud

Het gebruik van antibacteriële en antimyotische shampoos volgens het schema van de dierenarts is belangrijk. Regelmatige oorreiniging, jaarlijkse vlooien- en tekenpreventie, en een trim- en knipbeurt bij een lange vacht dragen bij aan huidgezondheid. Omega-3 en omega-6 supplementen ondersteunen daarnaast de huidbarrière.

Voeding en natuurlijke aanvulling

Hypoallergene diëten zoals Royal Canin Skin Support, Sanimed Atopy Sensitive en Hill’s Derm Defense kunnen worden ingezet. Natuurlijke middelen zoals quercetine en probiotica worden soms gebruikt, hoewel het huidig bewijs hiervoor beperkt is.

Allergenenreductie in huis

Het is belangrijk om wekelijks te stofzuigen en te dweilen en gebruik te maken van HEPA-filters. Kamers moeten dagelijks worden geventileerd, maar ramen dienen tijdens piekuren gesloten te blijven om pollen buiten te houden. Hondenmanden en dekens moeten op minimaal 60 graden Celsius worden gewassen.

Regionale allergenenspreiding

In Nederland pieken grassen en bomen vooral in mei en juni, terwijl dit in België soms verschuift naar juni en juli door microklimaatverschillen. Klimaatveranderingen verlengen vaak het pollenseizoen en verhogen de incidentie van atopie.

Chronische aard en opvlammingen

Eigenaren moeten zich voorbereiden op periodes met heviger jeuk. Het is belangrijk realistische doelen te stellen, namelijk het verminderen van klachten in plaats van volledige genezing.

Psychologische impact en gedrag

Jeuk leidt tot stress en angst bij honden. Gedragsinterventies en afleidingsspelletjes kunnen helpen om excoriatie en zelfverwonding te verminderen.

Financiële planning

Houd rekening met de kosten voor langdurige medicatie, allergietesten en speciale diëten. Controleer ook of de huisdierverzekering chronische huidaandoeningen dekt.

Genetische markers en fokprogramma’s

Lopend onderzoek richt zich op het identificeren van genvarianten die atopie voorspellen. Het doel is om selectieprogramma’s te ontwikkelen die dieren met risicogenen uitsluiten.

Innovaties in immunotherapie

Nieuwe protocollen met monoklonale antilichamen, zoals lokivetmab, en aanvullende behandelingen beloven een snellere klinische respons en minder bijwerkingen.

Atopie bij honden is een erfelijke aandoening die leidt tot chronische huidontstekingen door een verstoorde huidbarrière. Andere allergieën zoals voedsel- of vlooienallergie hebben een andere oorsprong en vereisen een aangepaste aanpak. Het diagnosticeren van deze aandoeningen begint met het uitsluiten van veelvoorkomende oorzaken zoals vlooienallergie, gevolgd door allergietesten en samenwerking met een dierenarts of dermatoloog. Behandelopties bestaan uit desensibilisatietherapie, medicatie, gerichte huidverzorging en leefomgevingbeheer.

Het snel inschakelen van een dierenarts is essentieel om het juiste diagnose- en behandelplan op te stellen. Een geïntegreerde aanpak waarbij medicatie, voeding, huidverzorging en milieubeheer samenkomen, helpt huidproblemen beter onder controle te krijgen en de kwaliteit van leven van je hond te verbeteren.

Hondeneigenaren wordt geadviseerd alert te zijn op de eerste symptomen van chronische jeuk en deze niet te negeren. Het is belangrijk tijdig een veterinaire controle te plannen en zo nodig allergietesten te laten uitvoeren. Actieve medewerking aan een consistent behandel- en onderhoudsschema kan opvlammingen verminderen en de huidgezondheid behouden.

Het kunnen onderscheiden van atopie en andere allergieën biedt handvatten voor gerichte zorg, waardoor behandelingen effectiever zijn. Met deze kennis kunnen eigenaren beter omgaan met de uitdagingen van chronische huidproblemen en samen met de dierenarts zorgen voor een zo prettig mogelijk leven voor hun viervoeter.

Met realistische verwachtingen en een brede, goed afgestemde aanpak staan honden met atopie en allergieën niet machteloos tegenover hun klachten. Door proactief te zijn en samen te werken met veterinaire specialisten kunnen zij nog jaren genieten van hun leven, ondanks deze chronische aandoeningen.