Hoeveel moet je hond wegen? Rasspecifieke richtlijnen voor een gezond gewicht

Meer dan de helft van de Nederlandse honden kampt met overgewicht, wat hun levensverwachting zomaar twee jaar kan verkorten. Toch gebruiken veel baasjes nog steeds standaard gewichtstabellen die weinig rekening houden met het ras, de leeftijd of de gezondheid van hun viervoeter. Dat maakt het lastig om precies te bepalen wat een gezond gewicht voor jouw hond is.

In dit artikel geven we je een helder en praktisch stappenplan om het ideale gewicht van je hond vast te stellen en te behouden, helemaal afgestemd op zijn ras, leeftijd en gezondheidssituatie. We behandelen hoe je overgewicht herkent en voorkomt, welke ras- en fysiologische factoren meespelen, hoe je zelf kunt controleren of het gewicht goed is, welk voer en welke beweging het beste aansluiten, en hoe je samen met de dierenarts de gezondheid van je hond optimaal bewaakt.

Zo krijg jij handvatten om je hond fit en gelukkig te houden, met kennis die verder gaat dan algemene richtlijnen.

Generieke gewichtstabellen geven een grove indicatie, maar negeren rasverschillen, leeftijd en lichaamsbouw. Een Chihuahua weegt bij 5 kg al fors over het minimum, terwijl een Sint Bernard met 50 kg nog onder zijn rasgemiddelde kan zitten. Daarom bestaan ras- en leeftijdsspecifieke richtlijnen die streefgewichten koppelen aan groeifasen en lichaamsconditie. Maatwerk voorkomt dat je hunkerkopvlek zijn ideaalgewicht mist door standaardnormen. Kijk bij je ras naar individuele variatie binnen de tabellen en pas die aan aan de activiteit en gezondheid van jouw hond.

De directe aandoeningen van overgewicht bij honden bestaan onder andere uit gewrichtsstijfheid en vroegtijdige artritis, doordat extra kilo’s het kraakbeen en de spieren extra belasten, vooral bij oudere honden. Daarnaast kunnen hart-, long- en blaasproblemen ontstaan, omdat vetophoping de aderen nauwer maakt en de longcapaciteit verkleint. Ook diabetes komt vaker voor; 42% van de honden met diabetes heeft overgewicht, waardoor insulineresistentie toeneemt.

Daarnaast zijn er systemische effecten van overgewicht. Chronische ontsteking ontstaat doordat vetcellen cytokines afscheiden die het immuunsysteem uitputten en weefsels beschadigen. Langdurig overgewicht kan genetische herprogrammering veroorzaken, waarbij genen die ziektes “aanzetten” worden geactiveerd en elkaar versterken. Dit leidt tot een verkorte levensduur, gemiddeld tot 2 jaar korter bij honden die meer dan 20% boven hun ideale gewicht zitten.

Sommige rassen hebben een genetische predispositie voor overgewicht. Rassen zoals de Labrador Retriever en Beagle hebben 30 tot 40 procent meer kans op overgewicht dan Border Collies of Duitse Herders. Deze rassen vernauwen vaker hun maaltijden en vertonen foode-seeking gedrag.

Castratie of sterilisatie heeft ook invloed: na neuteren daalt de energiebehoefte met 20 tot 30 procent. Zonder aanpassing van het voer- en bewegingsplan stapelt overtollige energie zich op als vet.

Speciale populaties zoals oudere honden krijgen een veranderde vet-spierverhouding door hormonale veranderingen, waarbij spieren sneller slinken. Drachtige en zogende teven mogen hun dieet niet verminderen vóór of tijdens lactatie, omdat vetreserves nodig zijn om de pups te voeden.

Je kunt het gewicht van je hond zelf beoordelen door visuele en tactiele inspectie. Ribbenpalpatie houdt in dat je alle ribben zacht moet kunnen voelen zonder dat er een dikke vetlaag aanwezig is. Daarnaast is het belangrijk dat je vanaf bovenaf een duidelijke taille ziet en vanaf de zijkant een opgetrokken buiklijn. Bij de knokkelmethode houd je je hand tegen de ribben; je moet de knokkels en handpalmen licht boven de vetlaag kunnen voelen.

Bij langharige of krullende rassen kan het lastiger zijn om de ribben te vinden. In dat geval kun je de vacht in delen kammen en voorzichtig drukken om de ribben te lokaliseren. Gebruik daarnaast vaste palpatiepunten bij de oksels en heupen, waar de vacht meestal dunner is.

De dagelijkse caloriebehoefte van een hond kun je berekenen met de formule: het ideale gewicht in kilogram vermenigvuldigd met 30 plus 70 kilocalorieën. Bijvoorbeeld, een middelgrote hond van 15 kilogram heeft ongeveer 520 kilocalorieën per dag nodig.

Kies voor voer met een hoge nutriëntendichtheid, dat wil zeggen veel eiwitten, goede vetten en vezels in plaats van vulstoffen. Net als bij mensen draait het om onbewerkt en volwaardig eten in plaats van lege calorieën.

Let op dat commerciële voerzakken vaak ruime porties aangeven; controleer deze porties zelf met een weegschaal. Vergeet ook niet om extra calorieën uit snacks en beloningen mee te tellen.

Alleen wandelen is niet altijd voldoende om gewicht te verliezen. Een uur wandelen verbrandt gemiddeld 200 tot 300 kilocalorieën bij een middelgrote hond, maar zonder extra spel of sport blijft het gewichtsverlies beperkt.

Gebruik beloningsgericht trainen met mini-porties trainingsbrokjes of eigen voer om portiecontrole te behouden. Snelle beloningen versterken het gedrag zonder dat er extra vet wordt opgeslagen.

Na castratie of sterilisatie is het verstandig om de activiteiten geleidelijk te verhogen, bijvoorbeeld met spel of zwemmen, en de dagelijkse calorie-inname met 20 tot 30 procent te verlagen om gewichtstoename te voorkomen.

Ras-specifieke groeicurves en databases zijn beschikbaar, bijvoorbeeld op Gewicht-Hond.nl, waar je gegevens vindt van 117 rassen, 234 tabellen en data van 42.171 honden. Je kunt je eigen metingen vergelijken met rasgemiddelden en een persoonlijk streefdoel instellen.

Weeg je hond wekelijks op hetzelfde moment, bij voorkeur vóór het eten en na het uitlaten. Noteer het gewicht in een grafiek of app om trends snel te kunnen zien en zo tijdig bij te sturen.

Voordat je begint met een afbouwdieet, is het belangrijk om onderliggende aandoeningen uit te sluiten. Laat bijvoorbeeld bloedonderzoek doen op hypothyreoïdie, Cushing en andere metabole ziekten.

Werk samen met je dierenarts aan een verantwoord gewichtstraject waarbij het gewicht geleidelijk afneemt, ongeveer 0,5 tot 1 kilogram per maand. Vermijd snelle diëten, want die kunnen leiden tot tekorten of gezondheidsproblemen, zeker bij jonge, oude of zieke honden.

We hebben gezien dat het juiste gewicht per hond sterk afhangt van ras, leeftijd en gezondheid. Simpele, generieke tabellen volstaan niet meer; maatwerk is essentieel. Door de ribben en taille van je hond zelf te controleren met praktische zelftesten zoals de ribbenpalpatie en knokkelmethode, krijg je snel inzicht in zijn lichaamsconditie. Met eenvoudige calorieformules kun je bovendien de juiste voeding en portiegrootte bepalen.

Voeding draait niet alleen om kwantiteit, maar zeker om kwaliteit. Hoogwaardige ingrediënten, een uitgebalanceerd dieet en het vermijden van overtollige snacks zijn cruciaal. Beweging alleen is niet altijd genoeg: een combinatie van wandelen, spelen en actieve training helpt je hond fit te blijven, zeker na castratie of sterilisatie wanneer de energiebehoefte daalt.

Regelmatig wegen en het bijhouden van groeicurves maakt het mogelijk om veranderingen op tijd te signaleren en aan te passen waar nodig. En vergeet nooit de rol van je dierenarts: samen kun je onderliggende gezondheidsproblemen uitsluiten en een verantwoord en veilig gewichtsplan opstellen dat past bij de unieke behoeften van jouw hond.

Kortom, door deze ras- en leeftijdsspecifieke richtlijnen toe te passen en de wetenschap achter voeding, beweging en monitoring te combineren met veterinaire begeleiding, geef je je hond de beste kans op een lang, vitaal en gelukkig leven. Zorg goed voor je maatje, want een gezond gewicht is de basis van zijn welzijn.